Dinámica demográfica de las Comarcas Indígenas de Panamá. Una perspectiva sintética

Se presenta un perfil demográfico de las poblaciones de tres comarcas indígenas de la República de Panamá, partiendo de una las estimaciones más recientes (mayo 2023). Y se realiza un estudio estadístico descriptivo de tres variables principales: población total, esperanza de vida al nacer, relación...

Descripción completa

Detalles Bibliográficos
Autor principal: Urriola Candanedo, Gregorio
Formato: Online
Idioma:spa
Publicado: UDELAS 2023
Acceso en línea:https://revistas.udelas.ac.pa/index.php/karakol/article/view/229
id KARAKOL229
record_format ojs
spelling KARAKOL2292023-08-09T12:56:06Z A Synthetic Perspective on the Demographic. Dynamics of the Indigenous Regions of Panama Dinámica demográfica de las Comarcas Indígenas de Panamá. Una perspectiva sintética Urriola Candanedo, Gregorio demografía esperanza de vida al nacer tasa de dependencia comarcas indígenas ni därere noäite nikwe nünandi noäite nikwe ja ketadi kä tärä keteitire keteitire demography life expectancy at birth dependency ratio indigenous regions A report has been presented regarding the populations of three indigenous regions in the Republic of Panama. The report is based on recent estimates from May 2023 and includes a descriptive statistical analysis of three primary variables: total population, life expectancy at birth, and total dependency ratio “between” 2007-2016. The population dynamics of these regions have been compared to those of the Republic as a whole. The report suggests that the indigenous population will experience significant growth, mainly due to the demographic expansion of the Ngäbe-Buglé people. While life expectancy at birth has improved during the period under consideration, there remains a considerable gap compared to the national total. The global dependency ratio varies significantly between the three regions, and it is suggested that the demographic transition process is still in its early stages. It is recommended that the demographic bonus be utilized for development tasks. Se presenta un perfil demográfico de las poblaciones de tres comarcas indígenas de la República de Panamá, partiendo de una las estimaciones más recientes (mayo 2023). Y se realiza un estudio estadístico descriptivo de tres variables principales: población total, esperanza de vida al nacer, relación de dependencia total, para el período comprendido en el decenio 2007-2016. Se comparan la dinámica de población de las comarcas con la correspondiente a las del total de la República. Se concluye que la población indígena seguirá creciendo a tasas elevadas sobre todo por el crecimiento demográfico de la población Ngäbe y Buglé. Por otra parte, la esperanza de vida al nacer ha mejorado en el lapso considerado, pero sigue mostrando un gap considerable respecto al total nacional. En lo atinente a la ratio de dependencia global demuestra situaciones muy diferenciadas entre las tres comarcas: la conclusión principal es que el proceso de transición demográfica está en sus etapas tempranas y aconseja aprovechar el bono demográfico para las tareas del desarrollo. Mrä gäre: Ni nibe jakri, ni ta nünen ño Kä Tärä ketamä kä Panamante, kukwe nikwe bätä ni ngäbe mendokware kä medabiti kädrieta nete, Kukwe ne ga bare kä nete (sö mirie 2023 te) tätre jankune ni mrusaire, ja tötike nibätä, tä ni trä toin kukwe ketamä bätä: ni därebarera nibe, noäite ni ta nunen, aune ñore ni ta ja kete gobranbätä, kä 2007 nuke 2016. Ni bä ketata nitre ketakabre bätä jutä kri nete. Ni Ngäbere Kä Tärä keteitire keteitire te, ni täi jankune därere kabre käre, akwa ni Ngäbe Bugle bäri täi därere kwatii, jatoabare ietre. Ne meda gäre, ni kite ja bä mike kuin; ni jökrä kite ja ükete, ni kite nünen kuin akwa ni tä tö bobre dikara, tä ja toadre kri nie. Tä ja tötike nibätä kisete ni ñakare ja ngwen ja erebe niebare kwetrekwe. Ne bätä: ño monso näinte kia kia kwrere ni ta, akwa gobran die biti nikwe ja ükarete, ja di ngweane kukwe jökrä noainbätä ne kwe ni jatai töi ja näre chuitreben arato kärätä ni kräke. UDELAS 2023-08-09 info:eu-repo/semantics/article info:eu-repo/semantics/publishedVersion Artículo revisado por pares application/pdf https://revistas.udelas.ac.pa/index.php/karakol/article/view/229 Karakol; Vol. 3 Núm. 1 (2023): KARAKOL Vol. 3 Núm. 1 (2023): (Agosto - Julio); 44 - 57 2710-7795 spa https://revistas.udelas.ac.pa/index.php/karakol/article/view/229/295 Derechos de autor 2023 Karakol https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/
institution Universidad Especializada de las Américas
collection Karakol
language spa
format Online
author Urriola Candanedo, Gregorio
spellingShingle Urriola Candanedo, Gregorio
Dinámica demográfica de las Comarcas Indígenas de Panamá. Una perspectiva sintética
author_facet Urriola Candanedo, Gregorio
author_sort Urriola Candanedo, Gregorio
description Se presenta un perfil demográfico de las poblaciones de tres comarcas indígenas de la República de Panamá, partiendo de una las estimaciones más recientes (mayo 2023). Y se realiza un estudio estadístico descriptivo de tres variables principales: población total, esperanza de vida al nacer, relación de dependencia total, para el período comprendido en el decenio 2007-2016. Se comparan la dinámica de población de las comarcas con la correspondiente a las del total de la República. Se concluye que la población indígena seguirá creciendo a tasas elevadas sobre todo por el crecimiento demográfico de la población Ngäbe y Buglé. Por otra parte, la esperanza de vida al nacer ha mejorado en el lapso considerado, pero sigue mostrando un gap considerable respecto al total nacional. En lo atinente a la ratio de dependencia global demuestra situaciones muy diferenciadas entre las tres comarcas: la conclusión principal es que el proceso de transición demográfica está en sus etapas tempranas y aconseja aprovechar el bono demográfico para las tareas del desarrollo. Mrä gäre: Ni nibe jakri, ni ta nünen ño Kä Tärä ketamä kä Panamante, kukwe nikwe bätä ni ngäbe mendokware kä medabiti kädrieta nete, Kukwe ne ga bare kä nete (sö mirie 2023 te) tätre jankune ni mrusaire, ja tötike nibätä, tä ni trä toin kukwe ketamä bätä: ni därebarera nibe, noäite ni ta nunen, aune ñore ni ta ja kete gobranbätä, kä 2007 nuke 2016. Ni bä ketata nitre ketakabre bätä jutä kri nete. Ni Ngäbere Kä Tärä keteitire keteitire te, ni täi jankune därere kabre käre, akwa ni Ngäbe Bugle bäri täi därere kwatii, jatoabare ietre. Ne meda gäre, ni kite ja bä mike kuin; ni jökrä kite ja ükete, ni kite nünen kuin akwa ni tä tö bobre dikara, tä ja toadre kri nie. Tä ja tötike nibätä kisete ni ñakare ja ngwen ja erebe niebare kwetrekwe. Ne bätä: ño monso näinte kia kia kwrere ni ta, akwa gobran die biti nikwe ja ükarete, ja di ngweane kukwe jökrä noainbätä ne kwe ni jatai töi ja näre chuitreben arato kärätä ni kräke.
title Dinámica demográfica de las Comarcas Indígenas de Panamá. Una perspectiva sintética
title_short Dinámica demográfica de las Comarcas Indígenas de Panamá. Una perspectiva sintética
title_full Dinámica demográfica de las Comarcas Indígenas de Panamá. Una perspectiva sintética
title_fullStr Dinámica demográfica de las Comarcas Indígenas de Panamá. Una perspectiva sintética
title_full_unstemmed Dinámica demográfica de las Comarcas Indígenas de Panamá. Una perspectiva sintética
title_sort dinámica demográfica de las comarcas indígenas de panamá. una perspectiva sintética
title_alt A Synthetic Perspective on the Demographic. Dynamics of the Indigenous Regions of Panama
publisher UDELAS
publishDate 2023
url https://revistas.udelas.ac.pa/index.php/karakol/article/view/229
work_keys_str_mv AT urriolacandanedogregorio asyntheticperspectiveonthedemographicdynamicsoftheindigenousregionsofpanama
AT urriolacandanedogregorio dinamicademograficadelascomarcasindigenasdepanamaunaperspectivasintetica
AT urriolacandanedogregorio syntheticperspectiveonthedemographicdynamicsoftheindigenousregionsofpanama
_version_ 1781394516516798464