Dinámica demográfica de las Comarcas Indígenas de Panamá. Una perspectiva sintética

Se presenta un perfil demográfico de las poblaciones de tres comarcas indígenas de la República de Panamá, partiendo de una las estimaciones más recientes (mayo 2023). Y se realiza un estudio estadístico descriptivo de tres variables principales: población total, esperanza de vida al nacer, relación...

Descripción completa

Detalles Bibliográficos
Autor principal: Urriola Candanedo, Gregorio
Formato: Online
Idioma:spa
Publicado: UDELAS 2023
Acceso en línea:https://revistas.udelas.ac.pa/index.php/karakol/article/view/229
Descripción
Sumario:Se presenta un perfil demográfico de las poblaciones de tres comarcas indígenas de la República de Panamá, partiendo de una las estimaciones más recientes (mayo 2023). Y se realiza un estudio estadístico descriptivo de tres variables principales: población total, esperanza de vida al nacer, relación de dependencia total, para el período comprendido en el decenio 2007-2016. Se comparan la dinámica de población de las comarcas con la correspondiente a las del total de la República. Se concluye que la población indígena seguirá creciendo a tasas elevadas sobre todo por el crecimiento demográfico de la población Ngäbe y Buglé. Por otra parte, la esperanza de vida al nacer ha mejorado en el lapso considerado, pero sigue mostrando un gap considerable respecto al total nacional. En lo atinente a la ratio de dependencia global demuestra situaciones muy diferenciadas entre las tres comarcas: la conclusión principal es que el proceso de transición demográfica está en sus etapas tempranas y aconseja aprovechar el bono demográfico para las tareas del desarrollo. Mrä gäre: Ni nibe jakri, ni ta nünen ño Kä Tärä ketamä kä Panamante, kukwe nikwe bätä ni ngäbe mendokware kä medabiti kädrieta nete, Kukwe ne ga bare kä nete (sö mirie 2023 te) tätre jankune ni mrusaire, ja tötike nibätä, tä ni trä toin kukwe ketamä bätä: ni därebarera nibe, noäite ni ta nunen, aune ñore ni ta ja kete gobranbätä, kä 2007 nuke 2016. Ni bä ketata nitre ketakabre bätä jutä kri nete. Ni Ngäbere Kä Tärä keteitire keteitire te, ni täi jankune därere kabre käre, akwa ni Ngäbe Bugle bäri täi därere kwatii, jatoabare ietre. Ne meda gäre, ni kite ja bä mike kuin; ni jökrä kite ja ükete, ni kite nünen kuin akwa ni tä tö bobre dikara, tä ja toadre kri nie. Tä ja tötike nibätä kisete ni ñakare ja ngwen ja erebe niebare kwetrekwe. Ne bätä: ño monso näinte kia kia kwrere ni ta, akwa gobran die biti nikwe ja ükarete, ja di ngweane kukwe jökrä noainbätä ne kwe ni jatai töi ja näre chuitreben arato kärätä ni kräke.