Proyectos de revitalización de la lengua ulwa

El ulwa era la lengua dominante en un área que se extendía desde las zonas interiores de la Región Autónoma del Atlántico Norte (RAAN) hasta los departamentos actuales de Chontales, Boaco y Matagalpa. Cerca de quince mil personas eran hablantes nativos del ulwa en la época pre-colonial. Las persecuc...

Descripción completa

Detalles Bibliográficos
Autor principal: Villanueva, Esther Núñez
Formato: Online
Idioma:spa
Publicado: BICU 2012
Acceso en línea:https://camjol.info/index.php/WANI/article/view/860
Descripción
Sumario:El ulwa era la lengua dominante en un área que se extendía desde las zonas interiores de la Región Autónoma del Atlántico Norte (RAAN) hasta los departamentos actuales de Chontales, Boaco y Matagalpa. Cerca de quince mil personas eran hablantes nativos del ulwa en la época pre-colonial. Las persecuciones de los mestizos forzaron a los ulwas a dejar las zonas interiores de Nicaragua, para trasladarse a zonas más cercanas a la Costa Caribe donde seis familias fundaron, en 1850, lo que se convirtió en el principal centro de población ulwa; la comunidad de Karawala. En la actualidad, existen 351 hablantes de esta lengua. En este artículo se presenta los esfuerzos que el Comité del Idioma Ulwa –conformado por indígenas hablantes- acompañados por lingüistas han hecho por la revitalización de esta lengua. 1. ULWA-INVESTIGACIONES-NICARAGUA 2. LENGUAS INDIGENAS-HISTORIA-NICARAGUA 3. LINGÜÍSTICAINVESTIGACIONES DOI: http://dx.doi.org/10.5377/wani.v62i0.860 Wani No.62 2010 pp.73-81 Ulwa bila aisanka tiwi auya ba kli raki bukaia wark ka nani dauki ba Blasi sturka nani bila wisa, wan almuka taim pyuwara yapti bila aisanka nani bara kan ba sut tilara, Ulwa bila ba kau kulkanka laka tara brikan. Baha bila buwi wala nani ra taibi kan Mosktia Tasbaya, Región Autónoma del Atlántico Norte (RAAN) wi yaba wina Chontales, Boaco bara Matagalpa departamento ka nani sut piskara. Kau Colon balras kainara, 15 tusin upla kum prais Ulwa bila ba ai yapti bila yus muni kan. Ispail nani buwi bliki rau munan, ulwa nani ba Nicaragua pacific saitka wina Caribian kabuka tasbaya saitra luwi, 1850 mankara Karawala tauwanka paski baungwan. Baku taka wina, Karawala tauwanka ba Ulwa nani iwaika tasbaya lalkika baku takan.Naiwa pyuwara 351 upla nani barasa naha bila aisasara. Naha ulbanka ra trai munisa tanka marikaia Ulwa Bila Kamitika bara bila aisanka nani laka tanka brarira uplika wala aikuki asla taki, Ulwa bila ba kli raki bukaia wark ka nani dauki ba tanka sirpi kum.Ulwatuniyulwaparasnikalahwapruyiknitubalna Ulwatunikidisausahyaknamakawayaihnitkaupak, Chontales, Boaco y Matagalpa kat yuyulwa dai.Salap minit kau singka tausin pitni kidi ulwa tuni yuyulwa dai baisa ispail balna ma sauki tingnina yak duduwa taimni balna yak. Ispayul balna yaklauwi taihwi di yayamda dai Nicaragua sauni papus kaupak dawi kalahninna, Caribikuma kung yaihnit balna yak walwi yalalahna kidi yak pamali tiaskau as manah watwi 1850 kurihni yak yalalahna, kaput dawak ulwa muihni sauni watna kidi laihKarawalapani kidi. Warmani kat kidi 351 muih tuni yulwa bangki. Adika wauhnitaya yak yulwi nining kawi Ulwa tuni yulwa yulni tanit dakwi nininglauwi kaiwa kal uduhna balna kulninna lani adika yak bangh ki tuni yulwa muihni dawak yulbarang yang balna adika tuniyulwa yak parasni anin kulnin duwi yamwa bang ki