Consejo de Ancianos: historia oculta detrás de una tradición en la Mosquitia

El presente trabajo es un intento por brindar una lectura de los eventos independentistas protagonizados por los consejos de ancianos de las comunidades miskitas de la Costa Caribe nicaragüense. Tomando en cuenta este objetivo, el texto es producto de una reflexión cuyos insumos proceden de la obser...

Descripción completa

Detalles Bibliográficos
Autor principal: Bushey, Jorge Matamoros
Formato: Online
Idioma:spa
Publicado: BICU 2011
Acceso en línea:https://camjol.info/index.php/WANI/article/view/255
Descripción
Sumario:El presente trabajo es un intento por brindar una lectura de los eventos independentistas protagonizados por los consejos de ancianos de las comunidades miskitas de la Costa Caribe nicaragüense. Tomando en cuenta este objetivo, el texto es producto de una reflexión cuyos insumos proceden de la observación directa de los hechos, y del auxilio de la opinión calificada de periodistas locales, miembros de otras disciplinas profesionales y comunitarios participantes en los eventos. El texto se estructura en tres secciones. La primera es una valoración de los acontecimientos en la región. En la segunda se subraya someramente la importancia simbólico-cultural de los ancianos en la idiosincrasia comunitaria. La tercera y última sección intenta presentar el concepto de Nación Comunitaria de la Mosquitia y las demandas básicas de los ancianos. Upla almuk nani asla takan daknika, Miskitu nani tasbaia da Blasi pyua wina iwi banghwiba ninara yukuwan sturka nani baraba. Naha wark ka na sika yawan brin wan dauki kan yaka upla nani aisi Kaikan kaia, Nikarawa Karibi Kuska ra, miskitu tawan ka nanira upla almuk nani asla takan daknika bui dakwi takaia wark ka nani dauki banghwiba dukiara. Naha dukia na wan kupiara brihmuni , naha ulbanka na sika kupia lukanka kumsa, witin diara nani takanba sut pain lama wina laki kaiki muni ulbansa baku sin tawanra aiulbra nani banghwiba, witin nani sin diara takanba nani sutba kaiki banghwan ninkara aikuki ulbi saki banghwan, wark dadaukra daknika wala nani bui, bara tawan uplika nani aipaswanka tilara tauki banghwi kan nani sut aikuki dauki banghwan. Naha ulbanka na piska yumhpa ra baiki sakansa: Pas taura ba sika tasbaia bilara dia takanba laki kaikanka. Ninkara walka ba sika tawan bilara upla almuk nani asla takanka daknika ba, dia pitka karnika brihba bara rispik ka laka nani yabiba dukiara. Las yumhpika ba sika trai kaikisa mahrikaia dia ba Miskitu tawanka nani tasbaia yaptika ba bara dia paliba upla almuk nani asla takan daknika ba makabi ba dukiara. Muih bararak balna asla kalududuhna, wayah balna saunina kau sara puyuni kaupak yulnina malna sak kidika. Adika warkni munah trai tatalna ulwi yakna atnin Nikarawa karibi kusni yak wayah tawanni balna kau muih bararak aslah kalududuhna balna yaklauiwi alas dakwi kalahnin lani yulni di yayamwa kidi yulni. Adika dini balna bitik taldi dadi, ulna adika kuduh kulwi talna lani aski, witin dibalna kalahna kidi bitik minikpa kau talna pani yakaupak, kaput bik wauhtaya uhulyang pani kau bang muihni balna yaklauwi bik ilp mumunna, kul duduna muihni balna uk yaklauwi dawak tawan muihni balna aslah kalududuhwi tawan paskau gabamint nining kau lapapakna muihni balna yaklauiwi bik kalparaswak ulwi yakna. Wauhnitaya ulwi yakna adika kulnin lani satni bas duwi: tatuna kau kidika laih laihwi talna atnin sauni paskau dibalna kalahna kidika yulni, usnit kau kidika laih tawan balna paskau muih bararak balna aslah kalududuhna yakat ais pitni risnipik kalalawa kidika yulni dawak parasnina duduwa kidi yulni bik, sutni kau bas kidika laih trai tatalwi nininkana atnin wayah balna tawanni saunina nuhni kidi bitik yakat muih bararak balna aslah kalalahna kidi ais palni kidi ramh want yuyulwa kidika.  DOI: http://dx.doi.org/10.5377/wani.v59i0.255Wani No.59 2009 pp.8-18